حتمی دانستن پاسخگویی

در بند دوازدهم چرخش‌های تحول آفرین چشم انداز جهان شهر برکت و کرامت، «حتمی دانستن پاسخگویی به جای توجیه و فرافکنی» بیان شده است. پاسخگویی یکی از مباحث اصولی مدیریتی و پیش نیاز نظم اجتماعی و از ابزار‌های کنترل و نظارت بر قدرت و مقابله با سوءاستفاده از قدرت است؛ به خصوص زمانی که مدیران در مجموعه‌ای دولتی با سرمایه‌های مردمی به فعالیت می‌پردازند، بی تردید باید خود را دربرابر چند گروه مختلف پاسخگو بدانند: اول خداوند است (پاسخگویی شرعی) که دستی بالای همه دست‌ها دارد و بدون شک مدیران باید در روز حساب در محضر الهی برای تک تک تصمیماتشان پاسخ شرعی و اخلاقی مناسب داشته باشند.

سپس مردم (پاسخگویی عمومی)، منتخبان و وکلای مردم (پاسخگویی سیاسی)، مسئولان فرادستی (پاسخگویی سازمانی)، سازمان‌های نظارتی (پاسخگویی قانونی) و رسانه‌ها (پاسخگویی حرفه ای) به عنوان نمایندگان افکار عمومی هستند که در هر حوزه، قواعد و قوانین عرفی یا رسمی خاصی برای آن تعریف شده است.

پاسخگویی سه هدف مهم دارد: نخست آنکه ابزاری است برای نظارت بر قدرت و پیشگیری از سوءاستفاده از اختیارات عمومی. دوم تضمینی است بر کاربرد صحیح منابع ملی، تبعیت از قانون و صیانت از ارزش‌های خدمات عمومی و سوم ابزار موثری است برای ارتقا و بهبود زمامداری و مدیریت خدمات عمومی.

وقتی فردی مسئولیتی را به عهده می‌گیرد و در ازای آن قدرت تصمیم گیری پیدا می‌کند، بودجه و اعتبارات دراختیار دارد، عزل و نصب‌ها و جابه جایی‌های سرمایه‌های انسانی سازمان را انجام می‌دهد و خلاصه بر گستره‌ای از امور مردم، قدرت و اختیار می‌یابد، باید به همان اندازه آماده پاسخگویی نیز باشد. این مسئله به ویژه در حوزه مدیریت شهری از آن نظر اهمیت بیشتری دارد که شهرداری ها، شهر را مستقیم با مشارکت و پول مردم اداره می‌کنند. یعنی شهرداری‌ها به وسیله مردم و برای مردم ایجاد می‌شوند و باید دربرابر آن‌ها پاسخگو باشند.

با گذر از الگوی مدیریت سنتی و نگرش جدید به پارادایم مدیریت به پاسخگویی فراپارادایمی‌ می‌رسیم که در آن به جای مدیریت حکومت به حاکمیت مدیریت می‌پردازند و دولت‌ها در جایگاه کارآفرینی و هدایتگری عمل می‌کنند که در همین راستا یکی از الزامات اساسی توسعه پایدار این است که علاوه بر پاسخگویی به نسل حاضر، ظرفیت پاسخگویی به نسل‌های آینده نیز وجود داشته باشد. همه انسان‌ها ملزم به پاسخگویی هستند؛ به خصوص زمانی که فردی امانت دار مردم در جایگاه‌های مدیریتی باشد، این حساب وکتاب حساس تر، دقیق‌تر و به مراتب سخت‌تر خواهد بود، پس براساس توصیه شارع مقدس، فراموش نکنیم و به یکدیگر تذکر بدهیم که خدا هست، قیامت وجود دارد، حساب و کتاب جدی است و پاسخگویی حتمی  خواهد بود.